به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، اقتصاد ایران در طول چهار دهه گذشته جز در دو مقطع سال ٧٢ و سال‌های ٨١ تا ٩٠ ، همیشه نظام دو یا چند نرخی ارز را تجربه کرده است.
به این ترتیب تا میانه راه دولت دهم، دیگر ده سالی می‌شد که مهر تک‌نرخی بر ارز زده شده بود تا اینکه با افزایش تحریم‌های هسته‌ای و فقدان مدیریت، دوباره قیمت آن چند شاخه شد؛ این چند شاخه شدن تا جایی پیش رفت که سال ٩١ میدان فردوسی و صرافی‌ها و دلارفروشان کنار خیابان به تنهایی قطب خبری تبدیل شده بودند. بعد از جریان‌های به وجود آمده در آن سال مسوولان وقت به فکر راه اندازی بازار مشتقه ارزی افتادند که این موضوع در همان روزها و با فروکش کردن هیجانات به وجود آمده از افزایش نرخ ارز به فراموشی سپرده شد. تا اینکه در دولت یازدهم پرونده راه اندازی این بازار دوباره باز شد و ادعا این امر نیز موافقت بانک مرکزی با راه‌اندازی آن است. بنابراین براساس مصوبه شورای‌عالی بورس قرار است به زودی بازاری جدید تحت عنوان بازار مشتقه ارزی در بورس کالای ایران آغاز به کار کند تا علاوه بر کنترل نسبی نوسانات نرخ ارز، فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران نیز بتوانند به راحتی با وارد شدن در این بازار و اخذ موقعیت خرید و فروش، ریسک خود را از نوسانات نرخ ارز در آینده پوشش دهند. به‌گفته کارشناسان و تحلیل گران بازار ارز، راه اندازی این بازار با توجه به اینکه در سال های اخیر وجود نظام چند‌نرخی ارز به فساد اقتصادی دامن زده است، می تواند پایانی بر تمام رانت هایی باشدکه از این طریق به وجود آمده است.
غلامرضا مصباحی مقدم رییس کمیته فقهی سازمان بورس معتقد است: اگر نرخ ارز یک نرخ متعادل و مدیریت شده باشد، هم به منافع درآمدی دولت کمک می‌کند و هم باعث عدم ایجاد فساد در دو نرخی بودن ارز می‌شود. همچنین راه اندازی بازار مشتقه ارزی می‌تواند به شفافیت قیمت‌ها کمک کرده و جلوی بسیاری از رانت‌ها و فساد‌هایی که در چند سال اخیر با آن مواجه بوده ایم را بگیرد.
او می‌گوید: قطعا بورس کالا می‌تواند نقش تعیین کننده در راه اندازی بازار مشتقه ارزی داشته باشد. به این دلیل که وقتی کالایی در بورس کالا عرضه می‌شود، تمام معاملات به روز شفاف می‌شود و ارز نیز از این امر مستثنی نیست. با رییس کمیته فقهی سازمان بورس و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام پیرامون راه‌اندازی بازار آتی ارز به گفت وگو نشسته‌ایم که حاصل آن را در پی می خوانید:
وضعیت بازار ارز به گونه‌ای است که اعمال سیاست‌های کنترلی را ایجاب می‌کند. در شرایط کنونی هدف این است که از طریق راه‌اندازی بازار آتی ارز در بورس کالا از نوسان‌های شدید ارزی جلوگیری شود. آیا راه اندازی بازار آتی به کنترل نوسان‌های شدید نرخ ارز کمک خواهد کرد؟
بازار سرمایه از جمله بورس کالا یعنی شفافیت. در حال‌حاضر کشور در شرایطی نیست که عرضه‌کننده انحصاری ارز دولت یا بانک مرکزی باشد؛ بلکه عرضه کننده ارز همه بنگاه‌های اقتصادی هستند که صادرات دارند. در واقع چه این بنگاه‌ها دولتی یا بخش خصوصی باشند. وقتی ۵۰ میلیارد دلار صادرات کالا داریم، یعنی به همین میزان دریافتی ارزی وجود دارد. بنابراین بخشی از این ارز برای واردات و بخشی جهت تامین نیازهای ارزی بازار عرضه می‌شود که اگر این امر از طریق بورس صورت بگیرد، به دلیل شفافیتی که در معاملات وجود دارد، قطعا شاهد متعادل شدن قیمت ارز خواهیم بود.
نقش بورس کالا را در این میان تا چه میزان اهمیت دارد؟
قطعا بورس کالا می‌تواند نقش تعیین کننده در راه اندازی بورس ارز یا همان بازار آتی ارز داشته باشد .به این دلیل که وقتی کالایی در بورس کالا عرضه می شود، تمام معاملات به روز شفاف می‌شود. در واقع ورود و خروج به بازار سرمایه آنلاین و خیلی سریع و بدون مناقشه خواهد بود. این شرایط برای ارز هم همینگونه خواهد بود.
اگر بورس داشته باشیم قیمت‌ها شفاف می‌شود و همه برای خواست خود ثبت سفارش داده و ارز خود را از بورس می‌گیرند. بنابراین با راه‌اندازی بازار مشتقه ارزی، منابع ملی کشور منتفع می‌شود. باید توجه داشت وقتی بورس ارز ایجاد شود به شفافیت، سرعت عمل و نقدشوندگی کمک خواهد کرد و به این وسیله مبادلات ارزی خیلی آسان انجام خواهد شد. به این ترتیب تمام متقاضیان ارز می‌توانند به جای اینکه ارز مورد نیاز خود را از سر چهار راه و به صورت پنهان تهیه کنند، به این بازار بیایند. وقتی ارز در چهار راه‌ها و بازار عرضه می‌شود، این ارز به‌صورت پنهان و در پالت‌های چندهزاری به برخی افراد داده می‌شود. بنابراین قیمت ارز بالا می‌رود و رانت پدید می‌آید که به‌دلیل همین رانت‌ها دلارهای فراوان به جیب یک عده می‌رود. با راه‌اندازی بازار مشتقه ارزی تمام درآمدهای ناشی از صادرات غیر نفتی به بورس کالا می‌آید و سهم ارز عرضه شده توسط بخش‌های غیر دولتی بر سهم ارز عرضه شده توسط دولت غلبه می کند. همچنین این مبادلات می‌تواند مشمول مالیات شود که در بورس این مالیات به راحتی می تواند دریافت و پرداخت شود.
آیا با تک نرخی شدن ارز موافق هستید؟
کاملا با تک نرخی کردن ارز موافق هستم. به این دلیل که اگر ارز تک نرخی شود شبهاتی که در مورد ارز با نرخ دولتی وجود دارد از بین می رود و فضای اقتصاد شفاف تر می شود. اگر نرخ ارز یک نرخ متعادل و مدیریت شده باشد، هم به منافع درآمدی دولت کمک می‌کند و هم باعث عدم ایجاد شبهه و دوگانگی می شود.
کارشناسان اعتقاد دارند برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی حتما باید سازوکاری جهت پوشش ریسک نرخ ارز ایجاد کرد ( که این ساز و کار می تواند بازار آتی ارز باشد) و با توجه به آمادگی بورس کالا برای راه اندازی این بازار پیشنهاد می‌کنند که حتی قبل از تک نرخی شدن ارز، بازار آتی ارز راه‌اندازی شود. نظر شما در این خصوص چیست؟
بورس امکان استفاده از ابزارهای هجینگ را دارد. ابزارهایی مثل آتی ارز که پوشش ریسک می‌دهند. این ابزارها در کمیته فقهی بورس مورد بررسی قرار گرفته و دستورالعمل‌های آن نیز آماده است؛ این ابزار ها می‌توانند برای خرید ارز در سه یا شش ماه آینده پوشش ریسک دهد. سرمایه‌گذار در بازار آتی، ارز خریداری می‌کند یعنی ارز را برای شش ماه آینده خریداری و ۵ درصد قیمت را امروز پرداخت می‌کند و نتیجه آن این است که در تاریخ سررسید معین به قیمتی که انتظار دارد، ارز در اختیارش قرار می‌گیرد. همچنین در کنار خرید، آتی فروش ارز نیز خواهیم داشت. به این ترتیب که فروشنده هم می‌خواهد ضرر نکند و نمی‌خواهد یک مرتبه با کاهش قیمت ارز در بازار مواجه شود یا استفاده از آپشن ها که آن هم همینگونه خواهد بود اگر از این ابزار های استفاده شود، می تواند پوشش ریسک را انجام دهند و سرمایه گذار خارجی هم به راحتی می‌تواند از این پوشش ریسک استفاده کند.
منبع: عصر بازار
ارسال نظر