به گزارش «کالاخبر» به نقل از سنا، یکی از محصولات مهم پتروشیمی، کودها هستند که شامل ترکیبات اوره و آمونیاک بوده و بیشتر آنها به عنوان کود کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از اوره وافزودن آن به خاک می توان کمبودهای مورد نیاز رشد گیاهان را جبران کرد.

در میان سه نوع کود شیمیایی شامل کود نیترات که حاوی اوره است و کود فسفات و کود پتاس، اوره بیشتر برای گیاهانی چون گندم و غلات بسیار مناسب است زیرا هیچ باقی مانده نمکی را در خاک نگه نداشته و غلظت املاح خاک را حفظ می‌کند.

با توجه به افزایش جمعیت و اهمیت نرخ خوراک بشر، نقش اوره در روند تولید مواد غذایی بسیار با اهمیت است.

به طور معمول، اوره از دو طریق تولید می‌شود. در چین به دلیل آنکه زغال سنگ بسیار دارد، اوره از زغال سنگ تولید شده و در ایران و کشورهای دیگر که منابع فراوان گازی دارند، اوره به روش «پروسه هاور» از گاز طبیعی به دست می‌آید.

در «پروسه هاور»، هیدروژن موجود در گاز طبیعی با نیتروژن هوا ترکیب شده و آمونیاک تولید می‌شود اما چون آمونیاک بسیار مشتعل و سمی است و خورندگی بسیار بالایی دارد، حمل و نقل آن بسیار مشکل است. بنابراین، بیشتر آمونیاک تولیدی به اوره تبدیل می‌شود.

برای تولید یک تن اوره، ۵۸۰ کیلوگرم آمونیاک و برای تولید یک تن آمونیاک، به ۷۵۰ متر مکعب گاز طبیعی نیاز است.

بیشترین کاربرد اوره برای مصارف کشاورزی به دلیل نیاز شدید به کود است.

با توجه به اینکه خاک نمی‌تواند نیتروژن را برای مدت طولانی در خود حفظ کند، بنابراین زمانی که نیتروژن خاک کاهش می‌یابد، بهره‌وری خاک تا ۶۰ درصد کاهش یافته و باید به طور مرتب با کود اوره تغذیه شود. بنابراین، استفاده از اوره به صورت متداول در حال افزایش است.

اوره کاربردهای دیگری در صنعت شیمیایی، صنایع نظامی، سیستم خودرویی، صنایع آرایشی و بهداشتی، آزمایشگاه‌ها و صنعت پزشکی دارد.

وضعیت اوره در جهان

ایران نقش مهمی در بازارهای جهانی ایفا می‌کند به طوری که از سال ۲۰۱۹ که تحریم‌های آمریکا علیه ایران اتفاق افتاد، تقریبا تجارت جهانی اوره و آمونیاک نسبت به گذشته انحراف داشت و سپس ایران نتوانست بعد از آن صادرات خود را به چین داشته باشد. بنابراین، مقاصد صادراتی خود را به کشورهایی چون برزیل و استرالیا تغییر داد.

در سال ۲۰۲۰، حدود ۲۰۰ میلیون تن اوره در جهان تولید شد و سپس به دلیل همه‌گیری کرونا در جهان، به دلیل اهمیت تامین مواد غذایی و تاثیر اوره در آن، شاهد کاهش تقاضا در اوره نبودیم.

مهمترین روش حمل و نقل اوره حمل و نقل دریایی است به همین دلیل، کمتر تحت تاثیر محدودیت‌های کرونایی قرار گرفت.

بیش از ۷۰ درصد اوره جهان در آسیا تولید می شود

ظرفیت تولید اوره در سال ۲۰۱۸ براساس اعلام سایت (آی اچ اس)، ۲۱۰ میلیون تن، در سال ۲۰۱۹، ۲۱۸ میلیون تن و در سال ۲۰۲۰، ۲۲۲ میلیون تن بوده که پیش بینی می‌شود به دلیل پروژه‌هایی که تا سال ۲۰۳۰ قرار است به طور عمده در کشورهای هند، بنگلادش، نیجریه، مصر، روسیه و ازبکستان انجام شود، ظرفیت تولید تولید اوره تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰۱ میلیون تن برسد. 

هند در آسیا بیشترین واردات اوره را به خود اختصاص داده است. البته چین هم در این زمینه واردات بالایی داشته است.

ایران به عنوان صادرکننده اصلی در بین ۵ کشور صادرکننده اوره جهان قرار دارد.

تقاضای جهانی کود در سال ۲۰۲۰ به دلیل اعلام کود به عنوان کالای ضروری از سوی برخی کشورها در بحران کرونا، افزایش یافت.

بعد از بحران اقتصادی ۲۰۰۸، از سال ۲۰۱۱ تا اواسط ۲۰۱۲، قیمت جهانی اوره صعود قدرتمندی داشت و به رکورد ۶۱۰ دلار در ماه مارس ۲۰۱۲ رسید. اما بعد از آن در آگوست ۲۰۱۶، بهای بازار جهانی اوره فاز ریزشی و نوسان داشت که علت آن افزایش عرضه در کشورها بوده است.

از سال ۲۰۱۶ تا اواسط ۲۰۲۰، قیمت اوره رشد ملایمی در پیش گرفت اما به دلیل افزایش تقاضا و افزایش نهاده‌های تولید به ویژه انرژی، قیمت اوره افزایش یافت و به جرات می‌توان گفت از سپتامبر ۲۰۲۱ تا امروز قیمت اوره از ۴۰۰ دلار به ۹۰۰ دلار رسیده است.

اوره همبستگی زیادی با نفت خام، زغال سنگ، شاخص قیمت مواد غذایی، سرانه «جی دی پی»، شاخص جهانی دلار، جمعیت و گاز طبیعی دارد.

هر چه وضعیت اقتصادی جوامع رو به بهبود باشد، مصرف غذایی جوامع هم بهتر می‌شود و نیاز به محصولات کشاورزی بیشتر خواهد بود.

شرکت‌های ایرانی که در زمینه تولید اوره فعالیت می‌کنند شامل شرکت های پتروشیمی پردیس، شیراز، خراسان، کرمانشاه و لردگان است که در بورس هم فعالیت می‌کنند و به عنوان سهمی بلندمدت می‌توان روی آنها حساب کرد.

یادداشت: علی بخشی کارشناس بازار سرمایه