به گزارش «کالاخبر»، استفاده از ابزارهای مالی مدتی است در بورس کالای ایران رایج شده، اما هنوز بازارهای فلزی و محصولات پتروشیمی نتوانسته اند آن گونه که باید و شاید از این ساز و کار بهره ببرند. گرچه، با توجه به اهمیت این موضوع و البته نظر مثبت تصمیم سازان این حوزه شاهد هستیم که تلاش های بسیاری برای آغاز به کار ابزارهای مالی با محوریت گواهی سپرده کالایی صورت گرفته است.

در این خصوص در گفت و گو با سعید ترکمان رئیس هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران و نماینده اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در کمیته تخصصی پتروشیمی به بررسی معاملات گواهی سپرده کالایی پلی استایرن پرداختیم.

ترکمان در خصوص تصویب عرضه برخی محصولات مثل پلی استایرن از طریق گواهی سپرده کالایی در بورس کالا در جلسه اردیبهشت ماه کمیته تخصصی پتروشیمی، نحوه به کارگیری این ابزار مالی و مزایای آن برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان این حوزه تشریح و به «کالاخبر» گفت: گواهی سپرده کالایی ساده ترین و موثرترین ابزار مالی در بازارهای کالایی به شمار می رود که به قولی مادر سایر ابزارهای مالی نیز محسوب می شود. گواهی سپرده کالایی چیزی شبیه به قبض انبار است که مالک کالا می تواند با دادوستد قبض انبار، کالا را به خریدار دیگری بفروشد و براساس مکانیسم معاملاتی این ابزار، هر زمان که نیاز بود امکان تحویل فیزیکی کالا هم برای خریدار این اوراق وجود دارد.

وی ادامه داد: مکانیسم معاملاتی گواهی سپرده کالایی نیز همین گونه است؛ یعنی عرضه کننده یا همان شرکت های پتروشیمی می توانند تولیدات خود را در یک انبار مشخص و استاندارد نگهداری کنند و به پشتوانه موجودی انبار، گواهی سپرده کالایی دریافت کرده و در بورس کالا عرضه کنند؛ در اینجا خریداران می توانند گواهی سپرده کالای مورد نظرشان را خریداری کرده و بعد از خرید، امکان تحویل فیزیکی و یا باقی ماندن کالا در انبار نیز وجود دارد.

ترکمان با بیان اینکه انبارهای مورد نظر، مورد تأیید بورس بوده و ضمانت های لازم برای امنیت کالا از انبار اخذ می شود، گفت: در این شرایط عرضه کنندگان نگرانی کمتری را بابت افزایش موجودی انبارها و دشواری های فروش تحمل کرده و خریداران نیز هر میزان از این کالا را که نیاز داشته باشند می توانند خریداری کرده و حتی امکان داد و ستد محموله های کوچک (مثلاً یک تن) هم وجود خواهد داشت.

معاملات گواهی سپرده پلی استایرن؛ به زودی

رئیس هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران با اشاره به اینکه امکان تعریف سایر ابزارهای مالی همچون معاملات مشتقه یا صندوق های کالایی بر مبنای گواهی سپرده وجود دارد، اظهار کرد: علاوه بر این ها، این ابزار مالی از پتانسیل قدرتمندی برای کاهش واسطه گری برخوردار است. ضمن اینکه، در زمان بروز نوسان قیمت ها نیز اگر خریدار مایل به خرید بیشتر باشد تا خود را در برابر تکانه های قیمتی مصون دارد، پتانسیل استفاده از این ابزار مالی نیز فراهم است.

وی در رابطه با مصوبه کمیته تخصصی صنعت پتروشیمی برای عرضه پلی استایرن از طریق این ابزار در بورس کالا گفت: در خصوص پلی استایرن طی ماه های اخیر شاهد برتری عرضه بر تقاضا بوده و هستیم که موجب شد تا این گروه کالایی از ذیل معاملات در چارچوب بهین یاب خارج شده و هر خریدار با در اختیار داشتن کد بورسی می تواند پلی استایرن خریداری کند. البته فعالیت های بسیاری برای اجرایی شدن این شیوه معاملاتی انجام شده و هنوز این پیگیری ها ادامه دارد.

ترکمان افزود: مباحث مالیاتی، پذیرش و ضمانت های انبار و انجام مراحل اجرایی آغاز به کار معاملات در دست پیگیری است و به زودی شاهد آغاز به کار این معاملات خواهیم بود. اطلاع از موجودی انبارها و در دسترس قرار داشتن کالا و امکان تحویل فوری کالاها از ویژگی های مهم معامله در چارچوب گواهی سپرده کالایی است که قطعاً برای خریداران جذاب خواهد بود.

امکان کشف نرخ لحظه ای

وی درباره آثار ناشی از امکان کشف قیمت روزانه محصولات حوزه پتروشیمی در مقابل اعلام قیمت های پایه به صورت هفتگی، در ایجاد شفافیت قیمتی گفت: مبنای قیمت گذاری در بازار پتروشیمیایی ها براساس دستورالعمل های رسمی اعلام قیمت ها بر پایه نرخ های اعلامی از سوی دفتر صنایع تکمیلی شرکت صنایع پتروشیمی است. این روند البته برای بازار فیزیکی و معاملات مرسوم تعیین شده اما در شرایطی که شاهد دادوستد مستمر این کالاها بر مبنای موجودی انبارها باشیم، این عرضه و تقاضاست که قیمت ها را تعیین می کند و نرخ های پایه به عنوان آغازگر معاملات خواهد بود.

وی در ادامه بررسی شفافیت قیمتی پلی استایرن در معاملات گواهی سپرده کالایی، اظهار داشت: همان گونه که می دانید در حال حاضر اگر عرضه کننده مایل باشد، قیمت هایی پایین تر از نرخ های پایه را پیشنهاد دهد و هیچ محدودیتی برای آن وجود ندارد. در خصوص عرضه با قیمت های بالاتر نیز روال موجود در بورس کالا رقابت برای خرید در بازار فیزیکی را پذیرفته؛ بنابراین رشد قیمت ها نیز محدودیت چندانی به همراه نخواهد داشت. در هر حال روند معاملات از یک مسیر منطقی و آزاد تبعیت خواهد کرد، آن هم در شرایطی که مکانیسم بازار چندان هم امکان نوسان شدید قیمت ها را برای پلی استایرن ایجاد نمی کند.

ترکمان گفت: در این بازار با برتری محسوس عرضه بر تقاضا روبه رو هستیم؛ بنابراین انتظار یک بازار با ثبات با پتانسیل کشف نرخ آزادانه و لحظه ای را می توان در نظر گرفت. کاهش معاملات موازی یکی از خروجی های این شیوه معاملاتی است یعنی داد و ستد پلی استایرن در بازار آزاد به حداقل خواهد رسید.

پلی استایرن و پلی کربنات دو گزینه اول

وی در خصوص زمان احتمالی اجرای این مصوبه و دیگر جزییات آن گفت: اجرایی شدن معاملات گواهی سپرده کالایی تصمیم کمیته تخصصی محصولات پتروشیمی است که توسط اتاق بازرگانی پیشنهاد شده؛ بنابراین آغاز به کار این معاملات لازم الاجراست. هم اکنون رایزنی های بسیاری با بورس کالا، کارگزاری ها و شرکت های بازرگانی و خریداران بالقوه پلی استایرن و همچنین پلی کربنات در حال انجام است و اگر بحث های رسمی و حقوقی مرتبط با انبار مرتفع شود به زودی آغاز به کار این شیوه معاملاتی اعلام خواهد شد. در صورت انجام امور اداری به احتمال قوی می توان آغاز به کار این شیوه معاملات را در تیرماه شاهد بود.

ترکمان به امکان به کارگیری این ابزار برای دیگر محصولات تولیدی در صنعت پتروشیمی اشاره کرد و گفت: با توجه به چارچوب های رسمی و دستورالعمل ها، خرید محصولات پتروشیمی باید از طریق سامانه بهین یاب صورت پذیرد. برای معاملات گواهی سپرده کالایی نیز تلاش داریم تا همه افراد بتوانند در این شیوه معاملاتی مشارکت کرده و از این طریق فضا برای تأمین مالی شرکت های پتروشیمی نیز فراهم شود. همچنین با توجه به این موارد، پلی استایرن و پلی کربنات که مشمول سامانه بهین یاب نمی شوند، در اولویت اول آغاز به کار این شیوه معاملات هستند. اگرچه عرضه گسترده بسیاری از پلیمرها همچون پلی اتیلن ها موجب شده تا شاهد برتری عرضه بر تقاضا و آرامش بازار باشیم که پتانسیل خروج از سهمیه بندی بهین یابی را فراهم می کند.

تامین مالی قدرتمند با توسعه معاملات کشف پریمیوم

وی در خاتمه گفت: استفاده بیشتر از این شیوه معاملاتی به معنی آزادی عمل بالاتر خریداران است و امیدواریم در آینده تمامی محصولات پتروشیمی به جای عرضه فیزیکی مرسوم در چارچوب قراردادهای گواهی سپرده کالایی و همچنین قرارداد کشف پریمیوم مورد معامله قرار بگیرند تا در کنار مکانیسم های خرده فروشی بتوان پتانسیل تأمین مالی قدرتمندی را برای خریداران واقعی مواد اولیه ایجاد کرد.