به گزارش «کالاخبر»،مهدی بیات منش مدیر واحد نظارت و مسئول امور سیاست گذاری در واحد بورس کالا و انرژی کارگزاری بانک دی، در خصوص ارتباط و همبستگی بورس های کالایی با بازار سهام و تاثیرپذیری این بازارها از یکدیگر به خبرگزاری فارس گفت: در شرایطی که بازار سهام با رونق همراه می شود، این سیگنال را برای رونق معاملات در بورس های کالایی نیز دارد و برعکس. به طوری که می توان گفت ارتباط نزدیک بین این بازارها وجود دارد. به عنوان مثال، در هفته های اخیر شاخص داوجونز به دلیل شیوع ویروس کرونا در جهان با افت مواجه شده بود که طی چند روز گذشته رشد خوبی در این شاخص تجربه شد که تحلیلگران آن را نشانه ای از رونق آتی بورس های کالایی می دانند.

وی با اشاره به اینکه تحلیلگران در بررسی و ارزیابی خود برای خرید یک کالا و یا سهام باید به عوامل مختلف و متغیرهای متعددی توجه داشته باشند، تاکید کرد: یکی از متغیرهای مهم که می تواند نویدبخش رونق بازارها در خارج از مرزها و حتی در بازارهای داخلی باشد، شاخص نرخ حمل و نقل دریایی بالتیک لندن است که طی چند روز اخیر با رشد قابل توجهی همراه شده است. این نماگر با شروع ویروس کرونا در جهان و کاهش تقاضا برای حمل کالا سقوط شدیدی را تجربه کرد. اما آمارها نشان می دهد که هزینه اجاره کشتی کپ سایز ۱۰۰ تنی بر اساس شاخص بالتیک طی ۵ هفته گذشته جهشی معادل ۳۲۴ درصد داشته و از حداقل قیمت ۲۱۷۲ دلار در روز فاصله گرفته است. همچنین وضعیت اجاره کشتی ۷۰ هزار تنی پانامکس نیز ۵۸ درصد بالاتر از کف قیمت است. به این ترتیب، سفارشات حمل دریایی محموله های معدنی در حال بهبود است که نشان از شروع دوباره فرایند بارگیری کشتی ها دارد.

این کارشناس بازار کالایی افزود: شاخص مذکور این سیگنال را می دهد که با افزایش هزینه حمل دریایی مواد معدنی به تدریج شاهد رشد قیمت این کالاها نیز خواهیم بود که به دنبال آن با افزایش سود فروشندگان این کالاها قیمت سهام آنها نیز رشد خواهد کرد.

بیات منش به کاهش میزان تولید معادن عمده دنیا در سال ۲۰۲۰ ناشی از شیوع ویروس کرونا اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ۳۹۳ معدن عمده دنیا در حوزه های طلا، نقره، مس، روی، سرب و سنگ آهن و دیگر محصولات نیمه فعال و یا تعطیل هستند که انتظار می رود تولید جهانی محصولات مذکور ناشی از این تحول کاهش یابد که البته فعلا کاهش تولید آنها محدود بوده، اما تداوم بحران می تواند تناژ از دست رفته را به میزان قابل توجه افزایش دهد. در آفریقای جنوبی نیز با تعطیلی ۴۹ معدن، آمریکا با ۳۷ معدن و مکزیک با ۳۸ معدن پیشتاز تعطیلی معادن ناشی از کرونا هستند و تا زمانی که این معادن تعطیل باشند، احتمال رشد قیمت ها نیز وجود دارد.

کشف پریمیوم راهی برای پوشش ریسک نوسان قیمت ها

وی در خصوص راهکار بهره گیری از این نوسانات و پوشش ریسک های مربوط به این تحولات به ابزارها و قراردادهای بلندمدت اشاره کرد و گفت: از اسفند ماه سال ۹۶ ابزار کشف پریمیوم برای محصول قیر در بورس کالای ایران به کار گرفته شد و اولین تجربه جهانی استفاده از آن نیز به بورس فلزات لندن بر می گردد که البته با روش های اعمال شده در بورس کالای ایران تفاوت هایی دارد. اما نکته اساسی در مزایا و کاربردهای این نوع قرارداد، بلندمدت بودن آن است به طوری که این روش هم در شرایط بروز بحران هایی همچون کرونا و هم در شرایط دیگر قابل استفاده است.

این کارشناس بازار کالایی در مقایسه این قرارداد با معاملات سلف و قراردادهای آتی گفت: در معاملات سلف خریدار کالای مشخصی را برای تحویل در زمان معین و با قیمتی ثابت از فروشنده خریداری کرده و پول آن را در زمان انعقاد قرارداد می پردازد؛ اما تحویل کالا در آینده صورت می گیرد و به این ترتیب این معاملات برای تامین منابع مالی موردنیاز تولیدکننده آن کالا مورد استفاده قرار می گیرد. در قرارداد آتی نیز خریدار کالا قراردادی با قیمت موردنظر را منعقد و کالا را در آینده تحویل می گیرد؛ اما تا زمان سررسید، قیمت ثبت شده در قرارداد در بازار نقدی با نوساناتی همراه می شود که می تواند دارنده موقعیت خرید را در موعد تحویل متحمل سود و یا زیان کند که در این شرایط، دارنده قرارداد در صورت مواجهه با زیان باید وجه تضمین اضافی پرداخت کند تا قراردادش از بین نرود.

وی با بیان اینکه قرارداد کشف پریمیوم مشکل نوسان قیمت که در قراردادهای آتی برای تولیدکننده اعم از فروشنده و خریدار کالا وجود دارد را برطرف کرده است، گفت: فرض کنید یک تولیدکننده تایر برای تامین دوده موردنیاز خود جهت ادامه تولید حاضر است این کالا را به هر قیمتی و به صورت نقد خریداری کند، اما به دلیل احتمال زیان به دلیل بروز نوسانات قیمتی وارد انعقاد قراردادهای آتی نمی شود. این در حالی است که تولیدکننده تایر به دنبال قراردادی است که براساس آن فروشنده دوده متعهد باشد مقدار مشخصی از این ماده را در آینده با قیمتی که در آینده تعیین می شود، به وی بفروشد تا این تولیدکننده از تامین به موقع مواد اولیه موردنیازش برای تولید آتی اطمینان خاطر داشته باشد. همزمان، باید مرجع ناظری برای نظارت بر حسن انجام معامله و ایفای تعهدات دو طرف معامله وجود داشته باشد که این مرجع همان بورس کالاست. این روش معاملاتی را می توان در قالب معاملات کشف پریمیوم به اجرا در آورد که در آن، وجه معامله به صورت کامل به فروشنده پرداخت نمی شود و قیمت نهایی معامله نیز براساس یک فرمول کارشناسی شده مورد توافق طرفین و در آینده تعیین می شود.

بیات منش تاکید کرد: با سازوکارهایی که معاملات کشف پریمیوم دارد و می تواند ریسک های احتمالی ناشی از نوسان قیمت ها را پوشش دهد، سفته بازان در این قراردادها حضور ندارند. به عبارت بهتر، مخاطب اصلی این قراردادها خریدار و فروشنده واقعی هستند که می توانند خود را در مقابل ریسک ناشی از نوسان قیمت ها پوشش دهند که این موضوع به نفع بخش تولید است.

وی افزود: در شرایط فعلی که تولیدکنندگان چندان با این ابزارها آشنا نیستند، فروشنده به دلیل انتظار برای رشد قیمت یک کالا در آینده تحت تاثیر تورم حاکم بر اقتصاد، از فروش کالای تولیدی خود به قیمت ثابت برای تحویل در آینده نگران است؛ چراکه انتظار دارد بتواند آن را در آینده به قیمت بالاتری بفروشد. اما در مقابل، در شرایط بروز بحرانی همچون کرونا که موجب کاهش قیمت برخی کالاها می شود، تولیدکننده آرزو می کند ای کاش می توانست محصول خود را پیش از این برای فروش عرضه می کرد که این مشکلات به کمک قراردادهای پریمیوم به راحتی قابل حل است؛ چراکه فروشنده از فروش کالای خود و خریدار از تامین مواد اولیه موردنیاز برای تولیدات آتی اطمینان خاطر پیدا می کند.

انعقاد قراردادهای پریمیوم برای یک زنجیره تولید

این کارشناس معاملات کالایی به امکان انعقاد قراردادهای پریمیوم به صورت موازی در بورس کالا برای تولیدکنندگان یک زنجیره نیز اشاره کرد و گفت: تولیدکنندگان یک زنجیره به کمک این قراردادها ضمن پوشش ریسک های احتمالی نه تنها می توانند بدون حضور سفته بازان از تامین به موقع مواد اولیه موردنیاز برای تولیدات خود نیز مطمئن باشند، بلکه حتی می توانند از فروش تولیداتشان به دیگر واحدهای مصرف کننده نیز اطمینان پیدا کنند.

امکان راه اندازی قرارداد کشف پریمیوم طلا

وی در خصوص به کارگیری از قراردادهای کشف پریمیوم برای معاملات حوزه طلا نیز گفت: چنین قراردادی می تواند بین شرکت های تولیدکننده شمش طلا با تولیدکنندگان مصنوعات فلزی طلا منعقد شود. به ویژه در شرایط فعلی که تولیدکنندگان داخلی شمش طلا به دلیل روند افزایشی بهای اونس جهانی و بهای ارز در داخل کشور فروش اعتباری را به ضرر خود می دانند، این قراردادها می تواند کمک کننده باشد تا آنها نیز ریسک خود را پوشش داده و نگران روند آینده قیمت ها نباشند.

ارتقای شفافیت و تحلیل در بازار سهام

بیات منش این معاملات را راهکاری برای حفظ و افزایش اشتغال زایی و پایداری تولید خواند و گفت: این روش معاملات نه تنها برای بازار کالایی بسیار مفید است، بلکه می تواند در بازار سهام نیز آثار مثبتی در افزایش شفافیت و قدرت تحلیل و ارزش گذاری سهام شرکت ها داشته باشد و به رونق تولید و اقتصاد کشور نیز کمک بسزایی کند.

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه این قراردادهای بلندمدت مبنای درستی از تحلیل روند سودآوری یک شرکت براساس تولید و فروش آتی مبتنی بر قراردادهای منعقده ارایه می دهد، رشد معاملات کشف پریمیوم در بورس کالا به مرور در رونق معاملات آتی سهام نیز بسیار اثرگذار خواهد بود. چراکه تحلیلگر و یا سرمایه گذار از الان می داند که یک شرکت برای چند ماه آینده چه قراردادهای فروشی را با چه حجمی منعقد کرده و تاثیر نسبی آن بر سودآوری آن شرکت به چه میزان خواهد بود. به این ترتیب، میزان شفافیت در بازار سهام نیز در حوزه قراردادها شفاف تر خواهد شد. این در حالی است که در حال حاضر و تا زمانی که انعقاد یک قرارداد جدید و اثرگذار در سامانه کدال اطلاع رسانی نشود، این دارندگان اطلاعات نهانی هستند که برندگان اصلی رشد قیمت سهام خواهند بود. اما اگر قرارداد شرکت های تولیدکننده در قالب معاملات کشف پریمیوم باشد، سرمایه گذار در تحلیل سودآوری آتی و ارزش گذاری سهم و تصمیم گیری برای انجام معامله، از قدرت بیشتری برخوردار خواهد بود.  

توسعه بازار سهام به کمک قراردادهای بلندمدت

بیات منش در خاتمه سخنان خود تاکید کرد: با توجه به اینکه شرکت های معدنی، پالایشی و پتروشیمی بخش بزرگی از ارزش بازار سرمایه را تشکیل می دهند، با رونق و فرهنگ سازی نسبت به توسعه قراردادهای بلندمدت و معاملات کشف پریمیوم بورس کالا می توان شاهد رشد و توسعه بازار سهام و شاخص های بورس و ارتقای شفافیت اطلاعاتی در بازار سرمایه باشیم. اما تحقق این امر نیازمند آموزش، فرهنگ سازی و اطلاع رسانی دقیق تر است تا تولیدکنندگان در صنایع مختلف با مزایا و کارکردهای این ابزارها بیشتر آشنا شوند.